5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre Sulh Ceza Hakimliği bazı soruşturma işlemleri ve bu işlemlere karşı yapılan itirazlar ve idari para cezası gibi bazı idari nitelikteki işlemlere itirazları inceleyen yargı yeri olarak görev yapmaktadır. İddianamenin kabulü ve kovuşturma aşamasına geçilmesi ile birlikte Sulh Ceza Hakimliği’ nin görevi sona ermekte ve suçların vasfına göre Ağır Ceza Mahkemesi, Asliye Ceza Mahkemesi, Çocuk Mahkemesi, Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi, İcra Ceza Mahkemesi gibi ceza mahkemeleri tarafından yargılama görevi yerine getirilmektedir.
Sulh ceza hakimlikleri, soruşturma aşamasında hakim tarafından verilmesi gereken kararları almak, işleri yapmak ve bu işlemlere karşı yapılan itirazları incelemek ile görevlendirilmiştir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca; gözlem altına alma, iç beden muayenesi ve vücuttan örnek alma, yakalama kararına itirazın incelenmesi, gözaltına alma kararının incelenmesi, tutuklama kararı, tutuklama kararına itirazın incelenmesi, adli arama kararı, elkoyma kararı, adli kontrol kararı, dosya inceleme yetkisinin kısıtlandırılması gibi bir çok görevi bulunmaktadır.
Sulh ceza hakimlikleri tek hakimlidir ve yalnızca Cumhuriyet savcısının tutuklamaya sevk ettiği durumlarda şüphelinin sorgusu için duruşma yapar. Bu duruşmada ise Cumhuriyet savcısı yer almaz.
Sulh ceza hakimliğinin verdikleri kararlara karşı itiraz kanun yoluna öngörülmüştür. Bir Sulh ceza hakimliğinin soruşturma işlemlerine ilişkin kararlarına karşı yapılan itirazların incelenmesi, numara olarak kendisini izleyen sulh ceza hakimliği tarafından gerçekleştirilir. Son numaralı hakimliğin kararını bir numaralı hakimlik inceler. O yerde tek sulh ceza hakimliğinin bulunması halinde, ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliği itirazı inceler.
Ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerde tek sulh ceza hakimliği varsa, en yakın ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliği itirazı inceler. Tutuklamaya ilişkin itirazlarda ilk tutuklama talebini reddeden sulh ceza hakimliği, tutuklama kararını itiraz mercii olarak inceleyemez.
Sulh ceza hakimliklerinin soruşturma işlemlerine dair kararlarına karşı itiraz, ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren 7 gün içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek şartıyla zabıt katibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır. Kararına itiraz edilen sulh ceza hakimi itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok 3 gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.
Kovuşturmaya yer olmadığına dair verilen kararlara karşı suçtan zarar gören, kararın kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine itiraz edebilir. İtirazda kamu davasının açılmasının nedeni olarak görülen olaylar ve deliller açıkça belirtilir. Sulh ceza hakimliği, kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görür ise bu hususu açıkça belirtmek suretiyle, o yer Cumhuriyet başsavcılığından talepte bulunabilir; kamu davasının açılması için yeterli nedenler bulunmazsa, istemi gerekçeli olarak reddeder; itiraz edeni giderlere mahkum eder ve dosyayı Cumhuriyet savcısına gönderir. Cumhuriyet savcısı, kararı itiraz edene ve şüpheliye bildirir. Sulh ceza hakimliği istemi yerinde bulursa, Cumhuriyet savcısı iddianame düzenleyerek mahkemeye verir.
Cumhuriyet savcısının kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verdiği durumlarda suçtan zarar gören, bu kararın kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine itiraz edebilir.
İdari para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin idari yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde, sulh ceza mahkemesine itiraz edilebilir. Sulh ceza hakimliklerinin idari yaptırım kararlarına ilişkin verdiği kararlara karşı ise kararın tebliği tarihten itibaren en geç 7 gün içinde itiraz edilebilir. İtirazı inceleme merci sulh ceza hakimliklerinin diğer kararlarında olduğu gibi numara olarak sırası gelen sulh ceza hakimliğine yapılır.
