Hukuk davaları için istinaf kanun yoluna başvuru şartları Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 341’de düzenlenmiştir. İlk derece mahkemelerinden verilen nihai kararlara ve ara karar olmasına rağmen ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz taleplerinin reddi ve bu taleplerin kabulü kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir. İlk derece hukuk mahkemelerinin, miktar veya değeri 5.390 TL’yi geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararları kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda 5.390 TL’lik kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir.
İstinaf incelemesinin başvuruda belirtilen sebeplerle sınırlı olarak gerçekleştirilecek olması sebebiyle, istinaf dilekçesinde istinaf sebebi ve gerekçesi mutlaka açıklanmalıdır. İstinaf mahkemesi, kamu düzenini ilgilendiren durumları resen inceleme altına alabilir. Taraflar da kamu düzenine ilişkin hususları her zaman ileri sürebilir.
İstinaf başvurusu süresini kaçıran yahut istinafa başvuru hakkı olmayan taraf, diğer tarafın istinaf başvurusu üzerine, iki hafta içerisinde vereceği cevap dilekçesi vererek katılma yoluyla istinaf başvurusu yapabilir. Ancak bu durumda, istinaf yoluna asıl başvuran taraf bu başvurudan vazgeçerse yahut bölge adliye mahkemesi istinaf istemini esasa girmeden reddederse katılma yolu ile istinafa başvuran kişinin de talebi reddedilmiş olur.
Hukuk Davasında İstinaf İncelemesinde İleri Sürülemeyecek Haller
İlk derece mahkemesinde usulüne uygun bir şekilde ileri sürülmeyen vakıalar, istinaf incelemesini yapacak olan bölge adliye mahkemesi önünde de ileri sürülemez. Yeni vakıa ileri sürme ıslah yahut karşı tarafın muvafakati ile dahi mümkün değildir. Ancak resen araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda (örneğin boşanma velayet vb konularda )Kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda (örneğin, aile mahkemesinin görev alanına giren davalarda), kamu düzenine ilişkin hususlar, ilk kez istinaf aşamasında ortaya çıkmışsa istinaf incelemesine konu edilebilirler.
İlk derece mahkemesinde dayanılmayan deliller istinaf incelemesinde ortaya atılamaz. Ancak, yerel mahkemede usulüne uygun bir şekilde gösterilen, ama yerel mahkemece reddedilen delillere istinaf mahkemesindeki inceleme sırasında da dayanılabilir.
Islah, ilk derece mahkemesinde ileri sürülebilir yani istinaf aşamasında bu yola başvurulamaz. İstinaf mahkemesinde karşı dava açılamaz. İlk derece mahkemesinde birleştirilmeyen davalar, bölge adliye mahkemesinde istinaf aşamasında birleştirilemez. Bölge adliye mahkemesinin istinaf incelemesi sırasında davaya müdahale isteminde bulunulamaz.
