İş kazası ve meslek hastalığı neticesinde sigortalılara yahut ölümleri halinde hak sahiplerine SGK tarafından yapılan giderler, bağlanan gelirler ve ödenen sosyal yardım zamlarının peşin sermaye değerleri toplamının zarara sebep olan işveren ya da üçüncü kişilere ödettirilmesine rücu hakkı denmektedir. Bu hak, iş kazası ve meslek hastalığı meydana gelmesi durumlarında belirli sorumluluk ve kusur durumunun varlığı halinde yahut sigortalının kayıt dışı çalıştırılması yani SGK ya bildirilmemesinden kaynaklanmaktadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 8’ e göre, işveren çalıştırdığı sigortalıları maddede belirtilen süre içerisinde kuruma bildirmek zorundadır. Bildirim sağlanmaz ise gerçekleşen iş kazası ve meslek hayatından doğan zararlar kurumca karşılanır, ancak yapılan ve ileride yapılacak olan tüm giderlerin ve bağlanan gelirlerin peşin sermaye tutarları tamamı sorumluluk halleri aranmaksızın işverene ödettirilir.
Meslek hastalığı olaylarında ise, işveren ve 3. şahısların sorumluluk hallerine bakılmaksızın, sigortalı ya da hak sahiplerine sağlanan gelir ve sosyal yardım zamlarının peşin sermaye değerleri için rücuan tazminat davası açılmaktadır. Bunun sebebi meslek hastalığının işyerinin çalışma koşullarından kaynaklanmasından dolayı işverenin olayın doğrudan doğruya sorumlu olduğunun kabul edilmesidir.
Rücuan tazminat davalarında gelirin sermayeye çevrilmesi yöntemi kullanılmaktadır. Rücuan tazminat davası sebebiyle hesaplanan peşin sermaye değeri, kurumca iş kazası veya meslek hastalığına sebep olan işveren ve 3. kişilere ödettirilen tutarı ifade eder.
2011/50 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesinin 21. maddesinin 4. fıkrasına göre; kusuru nedeniyle sigortalının iş kazası geçirmesine, meslek hastalığına yakalanmasına ya da hastalanmasına sebep olan kişiye karşı SGK’ nın rücu hakkının kullanılması için, bu haksız fiile maruz kalan kişinin 5510 sayılı yasanın 4/1-a ve b bentleri ile 5/1-b ve g bentleri kapsamında veya Ek 5. maddesine göre sigortalı olması gerekmektedir.
İşveren veya 3. Şahıslar aleyhine açılacak rücuan tazminat davalarında tutar hesaplanırken sigortalı ve hak sahiplerine bağlanan gelirin ilk peşin sermaye değerine yapılan ya da yapılacak diğer ödemeler de eklenir. İşveren bu tutarın tamamından kusur oranı kadar sorumludur. Ancak 3. kişi ya da kusuru varsa bunları çalıştıranlar ise bu tutarın yarısından kusur oranları kadar sorumludur.
