Parada sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu 197. Maddeye göre ülkede kendi kanunlarına uygun bir şekilde tedavülde bulunan bir parayı, sahte bir şekilde üretmek (basma), sahte olduğunu bilerek ülkeye sokmak, nakletmek, muhafaza etmek veya tedavüle sokma biçiminde fiillerle işlenen seçimlik hareketli bir suçtur. Yasanın Kamu Güvenine Karşı Suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. 198. Maddede ise paraya eşit değerlerin de örneğin, devlet tahvilleri bazı kıymetli evrak ve madenler gibi değerlerinde aynı şekilde cezalandırılacağı kabul edilmiştir. Kanunun lafzında yer alan seçimlik hareketler ise şunlardır:
Sahte Para Üretme (Basma): Yabancı yahut milli paranın taklit edilmesidir. Örneğin, bilgisayarda oluşturularak sonrasında matbaada sahte para basılması gibi.
Ülkeye Sokmak veya Nakletmek : Sahte olduğunu bilerek herhangi bir para biriminin ülkeye sokulması veya ülke içerisinde nakledilmesi.
Muhafaza Etmek : Sahte olduğunu bilerek parayı saklamak veya muhafaza etmek.
Tedavüle Sokmak : Sahte paranın piyasaya sürülmesi, dolaşıma sokulması.
Sahte Parayı Kabul Etmek : Sahte olduğunu bile bile paranın kabul edilmesi.
Sahteliğini Bilmeden Aldığı Parayı Tedavüle Sokma : Kişinin başlangıçta sahte olduğunu bilmediği parayı alması ve sahte olduğunu öğrenmesinden sonra parayı tedavüle koyması, piyasaya sürmesi.
Bahsedilen seçimlik hareketlerden yalnız birinin işlenmesi yahut tamamının aynı kişi tarafından işlenmesi hallerinde de tek bir parada sahtecilik suçu oluşur. Fail, icra hareketlerini tamamlamış ancak sahte para henüz başka bir kişinin egemenlik alanına girmemiş ise, sahte parayı tedavüle koyma suçu teşebbüs aşamasında kalır. Bu halde, fail sahte parayı muhafaza etme suçunu işlemiş olur.
Sahtecilik suçlarının tümünde, sahtecilik konusu evrak, resmi belge, plaka, para veya bunlar yerine geçen değerin iğfal kabiliyetine yani aldatıcı özelliğe sahip olması gerekir. Aldatıcılık özelliği olmayan sıradan bir nesne parada sahtecilik suçunun konusu olamaz. Bu nesne ile bir kişinin kandırılması durumunda arada sahtecilik suçu değil, dolandırıcılık suçu oluşur.
Nitekim Yargıtay uygulamasında da suçun konusu olabilmesi için söz konusu nesnelerin sürüm yeteneğinin olması gerekmektedir.
Parada sahtecilik suçuna ilişkin olarak iki türlü etkinlik pişmanlık hali düzenlenmiştir.
Birinci hal ‘Sahte olarak para üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya kabul eden kişi, bu parayı tedavüle koymadan ve resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve sahte olarak üretilen paraların üretildiği veya saklandığı yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını ve sahte olarak üretilen para veya kıymetli damgaların ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.’
İkinci hal ise ‘Sahte para üretiminde kullanılan alet ve malzemeyi izinsiz olarak üreten, ülkeye sokan, satan, devreden, satın alan, kabul eden veya muhafaza eden kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve bu malzemenin üretildiği veya saklandığı yerleri ilgili makama haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını ve bu malzemenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.’
Parada Sahtecilik Suçunun Cezası
‘Memlekette veya yabancı ülkelerde kanunen tedavülde bulunan parayı, sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, iki yıldan on iki yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.’
‘Sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.’
‘Sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.’
Parada sahtecilik suçları sebebiyle hükmedilen hapis veya doğrudan verilen adli para cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür. Parada sahtecilik suçu sebebiyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür. Ancak bu suç uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
