Ceza hukukunda önödeme, uzlaşmaya tabi suçlar hariç olmak üzere sadece adli para cezası yaptırımını içeren suçlarda veya kanun maddesinde belirlenen hapis cezasının üst sınırı altı ayı geçmeyen suçlarda failin belli bir miktar para ödeyerek soruşturma veya kovuşturmanın sonuçlarından kurtulmasını sağlayan bir kurumdur. Önödemenin yapılması halinde soruşturma aşamasında kamu davası açılmayarak kovuşturmaya yer olmadığı kararı (kyok) verilir. Kovuşturma aşamasında ise, önödemenin gerçekleştirilmesi halinde mahkeme tarafından kamu davası hakkında düşme kararı verilir.
Önödemeye Tabi Suçlar :
Sadece adli para cezası yaptırımını içeren suçlar önödemeye tabidir.
Kanundaki cezasının üst sınırı altı ayı geçmeyen tüm suçlar önödemeye tabidir.
Önödeme önerisi yapılan suç uzlaşma kapsamında olan suçlardan olmamalıdır. Suç, sadece adli para cezasını veya cezasının üst sınırı altı ayı geçmeyen suçlardan olsa bile uzlaşmaya tabi ise faile önödeme önerisi yapılamaz.
Ayrıca aşağıdaki katalog suçlar ceza miktarları dikkate alınmaksızın önödemeye tabi suçlardandır. (TCK m.75/6)
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçu (TCK md.98/1),
Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması suçu (TCK md. 171),
Çevrenin taksirle kirletilmesi suçu (TCK 182/1),
Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma suçu (TCK md.264/1),
Suçu bildirmeme suçu (278/1-2),
Savcılık tarafından öndeme önerisi yapılabilmesi için suçun işlendiği yönünde kuvvetli suç şüphesi bulunmalıdır. Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilecek ise önödeme önerisi yapılamaz.
Suçun yaptırımı adli para cezası ise; adli para cezası maktu ise bu miktarı, değilse aşağı sınırının ödenmesi talep edilir.
Suçun yaptırımı hapis cezası ise; hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için 30 TL üzerinden bulunacak miktarın ödenmesi talep edilir.
Suçun yaptırımı olarak hapis cezası ile birlikte adli para cezası da öngörülmüş ise; adli para cezasının aşağı sınırı ile hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için 30 TL üzerinden bulunacak toplam miktarın ödenmesi talep edilir.
Taksirli suçlar hariç olmak üzere, önödeme uygulanarak kovuşturmaya yer olmadığına veya kamu davasının düşmesine karar verildiği tarihten itibaren beş yıl içinde önödemeye tabi bir suçu tekrar işleyen faile bu fıkra uyarınca teklif edilecek önödeme miktarı yarı oranında artırılır.
Önödeme emri veya önerisine itiraz edilmesi mümkün değildir. Önödeme reddedildiği veya süresinde yerine getirilmediği takdirde, soruşturma veya kovuşturmaya kaldığı yerden devam edilir. Suçtan zarar gören veya şüpheli-sanık önödeme önerisine itiraz edemez.
Önödeme önerisi üzerine ödemenin yapılması ile kamu davasının açılmaması veya ortadan kaldırılması halinde dahi maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Önödeme uygulaması, kişisel hakların istenmesine engel değildir.
