İşlediği suç nedeniyle yaşanılan toplumda o kişiye karşı duyulan güven sarsıldığı için suçlu kişi, özellikle güven ilişkisinin varlığını gerekli kılan durumlarda belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılmaktadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na göre bu hak yoksunlukları süresiz değildir. TCK madde 53’te suça bağlı hak yoksunlukları belli sürelere bağlanmıştır. Zira suç işleyen kişilerin cezalandırılmasındaki amaç işlediği suç dolayısıyla pişmanlık duymasını sağlayıp o kişinin tekrar topluma kazandırılmasıdır. Dolayısıyla belirli süre sonra hak yoksunlukları sona ereceği için yasaklanmış hakların geri verilmesi kurumu düzenlenmiştir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların belli bir suçtan dolayı veya belli bir cezaya mahkûmiyete bağladığı hak yoksunluklarının giderilebilmesi için, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilmesi imkânı mevcuttur. Ancak bunun için mahkûm olunan cezanın infazının tamamlandığı tarihten itibaren üç yıllık bir sürenin geçmiş olması ve kişinin bu süre zarfında yeni bir suç işlememiş olması ve hayatını iyi halli olarak sürdürdüğü hususunda mahkemede bir kanaat oluşması gerekmektedir.
Mahkûm olunan cezanın infazına genel af veya etkin pişmanlık dışında başka bir hukukî sebeple son verilmiş olması durumunda, yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilmesi için, hükmün kesinleştiği tarihten itibaren beş yıl geçmesi gerekir. Ancak, bu süre kişinin mahkûm olduğu hapis cezasına üç yıl eklenmek suretiyle bulunacak süreden az olamaz.
Memnu hakların iadesi kararı vermeye yetkili mahkeme, hükmü veren mahkemenin veya hükümlünün ikametgâhının bulunduğu yerdeki aynı derecedeki mahkeme yetkilidir.
Yasaklanmış hakların geri verilmesi için, hükümlünün veya vekilinin talebi üzerine, hükmü veren mahkemenin veya hükümlünün ikametgâhının bulunduğu yerdeki aynı derecedeki mahkemenin karar vermesi gerekir. Mahkeme bu husustaki kararını, dosya üzerinde inceleme yaparak ya da Cumhuriyet savcısını ve hükümlüyü dinlemek suretiyle verebilir.
Yasaklanmış hakların geri verilmesi talebi üzerine mahkemenin verdiği karara karşı, hükümle ilgili olarak CMK’da öngörülen kanun yollarına başvurulabilir.
Yasaklanmış hakların geri verilmesine ilişkin karar, kesinleşmesi halinde, adlî sicil arşiv kaydına kaydedilir.
